We współczesnym świecie, w dobie konsumpcjonizmu, gdy rynek nakręcają coraz nowsze, pojawiające się każdego dnia produkty i usługi, nie łatwo o zawroty głowy. Ilość towarów, od których aż uginają się sklepowe półki, jest zawrotna, a producenci walczą jak tylko mogą, wykorzystując różne strategie marketingowe oraz techniki wywierania wpływu na konsumenta, by zyskać kolejnych zwolenników tego, co wprowadzają do sklepów. W takim właśnie świecie nie trudno o uzależnienie od zakupów, które coraz częściej określa się jako kolejną chorobę cywilizacyjną.

Uzależnienie od zakupów – dlaczego występuje?

Najprościej mówiąc, uzależnienie od zakupów to zakupoholizm, czyli obsesyjna potrzeba dokonywania kolejnych zakupów, najróżniejszych produktów, nawet takich, które wcale nie są nam potrzebne. W swojej charakterystyce i mechanizmach działania nie różni się niczym od innych uzależnień, takich jak pracoholizm, nałogowe palenie lub uprawianie hazardu, alkoholizm czy uzależnienie od seksu.

We wszystkich tych zaburzeniach natury psychicznej, czynnikiem popychającym do zachowań patologicznych jest potrzeba kompensacji pewnych braków, które dostrzegamy u siebie w porównaniu z innymi ludźmi. Najczęściej wynikają one z niskiej samooceny, zaburzonego obrazu samego siebie wskutek różnych życiowych doświadczeń, chorobliwej nieśmiałości, czy po prostu żalu z powodu niespełnionych pragnień dotyczących np. kariery zawodowej, czy spraw sercowych itp.

Nie bez znaczenia pozostają również wszelkie akcje marketingowe, kampanie reklamowe oraz przeprowadzane w samych centrach handlowych strategie pozyskiwania klientów za sprawą gratisów, kart rabatowych, upominków za zakupy na określoną sumę itp.

Zakupoholizm – kogo dotyka?

Nie jest to jednak, wbrew pozorom, problem wyłącznie kobiet, choć rzeczywiście przedstawicielki płci pięknej częściej borykają się z tą przypadłością. Mężczyźni również popadają w chorobliwe wydawanie pieniędzy na zakupy, natomiast cel naszych wydatków jest zasadniczo odmienny.

Najczęściej są to te same grupy produktów, na które coraz częściej wydajemy coraz większe sumy. Kobiety upatrują remedium na własne niedoskonałości w kupowaniu ubrań, obuwia, perfum, biżuterii i dodatków, natomiast mężczyźni najczęściej wydają na sprzęty sportowe i elektroniczne, gadżety, gry komputerowe i konsole.

Uzależnienie od zakupów pojawia się w przełomowych, często bardzo nieprzyjemnych lub nawet tragicznych momentach w życiu, kiedy nie radzimy sobie z nagromadzeniem sprzecznych uczuć i szukamy sposobu rozładowania napięcia, które nie pozwala normalnie funkcjonować. Człowiek popada wówczas w nałogi, a ich rodzaj jest zawsze uzależniony od wysoce zindywidualizowanych cech osobowościowych, potrzeb i pragnień, które w nas tkwią, a także predyspozycji do określonych zachowań.

Kiedy uzależnienie od zakupów staje się problemem?

Każdy z nas lubi od czasu do czasu wybrać się na zakupy, wydać większą sumę po to, by sprawić sobie jakiś prezent lub radość bliskiej osobie. Czasem nawet dajemy się ponieść emocjom i mówiąc „raz kozie śmierć”, wydajemy znaczną sumę na coś, o czym od dawna marzyliśmy. Są to sytuacje jednorazowe, spontaniczne i pojawiające się wówczas, gdy dysponujemy większą gotówką, która pozwala zaszaleć.

Każdy rozsądny człowiek ma jednak świadomość, że na dłuższą metę nie da się funkcjonować w ten sposób i dlatego na co dzień, każdy z nas planuje swoje wydatki, robiąc listy zakupów, wybierając takie produkty, które są potrzebne i sprawdzone.

W odróżnieniu od takich racjonalnych zachowań, uzależnienie od zakupów ma znacznie poważniejsze objawy:

1. Kupowanie produktów staje się jedynym sposobem radzenia sobie z napięciem emocjonalnym, poprawia samoocenę i przywraca poczucie własnej wartości.
2. W momencie wydania znacznej sumy pieniędzy, również na rzeczy zbędne, które później odkładamy na półkę nawet nierozpakowane – pojawiają się wyrzuty sumienia, a nawet poczucie winy i wstydu.
3. Obsesyjne planowanie kolejnych zakupów oraz sposobu zdobycia na nie pieniędzy.
4. Zapożyczanie się u rodziny i znajomych po to, by móc wydać pieniądze w centrum handlowym i spędzić tam mnóstwo czasu.
5. Wydawanie pieniędzy przeznaczonych na opłatę czynszu i rachunków.
6. Ukrywanie kupionych rzeczy w obawie przed awanturą, krytyką i ocenami najbliższych.
7. Euforyczna radość towarzysząca robieniu zakupów.
8. Coraz częstsze kłótnie z bliskimi, którzy dostrzegają powoli problem i przyczynę znikania pieniędzy.

Jak leczyć zakupoholizm?

Podobnie jak inne nałogi, również uzależnienie od zakupów jest poważnym zaburzeniem psychicznym, dlatego nie można go lekceważyć. Najlepszą formą poradzenia sobie z problemem jest podjęcie terapii, podczas której psychiatra wspólnie z osobą uzależnioną stara się dociec źródeł problemu, a następnie wdrożyć najbardziej odpowiednią formę terapii, pozwalającej wrócić do normalnego funkcjonowania. W Polsce wciąż jednak brakuje specjalistycznych ośrodków zajmujących się tego typu problemami.

Z całą pewnością wszystkie osoby, które nie potrafią kontrolować sowich wydatków i robić zakupów w racjonalny sposób, uwzględniający rzeczywiste możliwości finansowe, powinny stosować się do poniższych zaleceń:

1. Unikać robienia zakupów w wielkich centrach handlowych i supermarketach, wybierając zamiast tego małe osiedlowe sklepiki.
2. Kupować produkty tylko w oparciu o wcześniej przygotowane listy niezbędnych artykułów.
3. Częściej wysyłać na zakupy członków rodziny lub wybierać się do sklepu w ich towarzystwie.
4. Płacić gotówką, a nie kartą kredytową – najlepiej w ogóle nie nosić przy sobie kart.
5. Unikać oglądania ofert reklamowych, ulotek i gazetek z różnych sklepów.
6. Mówić głośno o swoim problemie, gdy pokusa wyjścia na zakupy jest bardzo silna i rozmawiać o tym z najbliższymi.

Nie daj się zwabić

Dziś niestety uzależnienie od zakupów jest coraz częściej pojawiającym się problemem u ludzi w każdym niemal wieku. Dlatego wybierając się na zakupy pamiętaj, by nie tracić pieniędzy na zbędne produkty. Wystrzegaj się kupowania rzeczy na zapas, gdy masz jeszcze w domu dany produkt, a na promocyjne oferty zawsze patrz z przymrużeniem oka. W ten sposób unikniesz pokusy wydawania zbyt dużych ilości pieniędzy i będziesz mieć pewność, że problem zakupoholizmu ciebie nie dotknie.

Podobne artykuły:

Gdzie poznać nowych ludzi? 4 pomysły na prezent dla babci Ekstremalna para – 7 pomysłów jak spędzić walentynki w nietypowy sposób Miłość na wielkim ekranie – czyli najlepsze filmy na Walentynki Jak używać i dobierać perfumy? 10 prostych zasad!